Lão tử giáo

[justin_timberlake]

Lão tử giáo tức là đạo giáo, Lão Tử họ Lý, tên là Nhĩ, tự là Bá Dương, thuỵ là Đam, người làng Khúc Nhân, huyện Hỗ nước Sở, sinh năm thứ ba vua Định Vương, đời Đông Châu cũng đồng thời với Khổng Tử. Bà mẹ mang thai tám mươi năm mới sinh ra ông, lúc sinh đầu đã bạc cho nên gọi là Lão Tử.

Lão Tử làm quan trụ hạ sở đời Châu, rồi thấy nhà Châu suy nhược bèn thôi làm qua mà đi ẩn.

Lão Tử thấy đời bấy giờ chuộng về lễ nghĩa, nhiều điều vụn vặt, muốn uốn nắn lại cái lệ ấy, bèn soạn ra một đạo kinh Đạo Đức, cả thảy hơn năm ngàn câu nói, chủ ý cốt theo cách tự nhiên thanh tĩnh, không cần phải làm gì, nghĩa là muôn việc cứ phó mặc tự nhiên, không cần phải lo lắng nghĩ ngợi, mới hưởng được sự khoái lạc tiều diêu.

Sử ký chép rằng: Khổng Tử hỏi lễ. Lão Tử đáp "người quân tử gặp thời thì đi xe, không gặp thời thì đội nón mà đi chân không. Ta nghe: Người buôn bán giỏi khéo chứa của, như người không có gì; người quân tử có tốt đức, coi diện mạo như người ngu. Bỏ cái khí kiêu căng và lòng ham muốn, cùng là cái sắc dục và cái dâm chí của người; ấy điều là vô ích cho mình ngươi cả".

Xem mấy lời đó thì đủ biết tôn chỉ của lối học Lão Tử.

Lão Tử không biết mất về năm nào, Sau đó Liệt Khâu soạn ra sách Liệt Tử, Trang Chu soạn ra sách Trang Tử, cũng đều là lưu phái của đạo giáo.

Trung Quốc mãi đến đời Tần, Nguỵ thì lối học của Loã Tử mới được thịnh hành. Trên từ Vua Chúa, dưới đến sĩ phu, ai ai cũng tôn sùng đạo giáo và Tôn Lão tử là Thái thượng Lão Quân.

Đạo Lão Tử truyền sang nước ta cũng từ buổi nội thuộc ấy.

*

Đạo giáo tuy không thịnh hành như đạo nho, đạo Phật, nhưng các bậc cao nhân dật sĩ phần nhiều tiêm nhiễm đạo giáo mà lĩnh hội được cái tinh thần. Phàm người phóng khoáng, người có mưu cơ, người biết nhẫn nhục, người ưu thanh tĩnh; người chán việc đời là hội được cái tinh thần của đạo giáo cả.

Còn cái hình thức bề ngoài, như các việc ma quỷ thần tiên, kiêng khem cấm kỵ, nhương tai, kỳ phúc, thì ta tin theo cũng nhiều, nhưng bất cứ hạng người nào, ai tin thì tin không có đạo phái môn đồ nào ép buộc. Còn chính đạo phái môn đồ thì chẳng qua lác đác có mấy nhà phù thuỷ đạo sĩ mà thôi, mà bọn này thì cũng chẳng qua theo thể hức cũ, bùa bèn ấn quyết, trừ ma quỷ dùng cách ấy để làm nghề kiếm ăn trong vòng hạ lưu xã hội, chớ kỳ thực thì không biết tôn đạo chỉ đạo giáo là gì?

Đạo Lão Tử cốt lấy thanh tĩnh tự nhiên làm tôn chỉ, cái ý tưởng ấy rất cao xa, không phải người tầm thường hiểu thấu được. Người ta có biết đích xá được cái thân là cái nguồn khổ sở, cái trí không là cái gốc phiền luỵ, thì mới biết được cái tôn chỉ ấy là rất cao; lại phải xét cho thấu hết việc đòi, hiểu cho rõ hết tính người, đem một tấm lòng nhạt nhẽo hư không mà giao thiệp cho đời, không có một sợi tơ sợi tóc nào vương vít đến trước mắt, thì mới biết được đạo ấy có một cái thú ung dung, nhà nhã, sung sướng, khoan thai. Còn các việc đời tuỳ sảy đến việc gì thì ứng đối việc đấy, không cần phải khó nhọc hơi sức, lao tổn tinh thần, dùng cái lẽ tự nhiên mà đâu ra đấy cả.

Vậy thì đạo ấy cũng là một lối học rất cao, một ý tưởng rát lạ, không dễ mà bỉ bác được. Duy học theo đạo ấy thì phàm việc gì cũng cho là phù phiếm hư không, chỉ biết nhàn chán sung sướng riêng lấy một mình, mà không biết tưởng gì đến đời, cho nên đạo nho cũng bác đi mà không cho là chính đạo.

Còn cái lưu phái đạo Lão Tử, về sau biến ra thành lối thuật số, cách tu luyện, đạo phù thuỷ, thì là các môn đồ đạo phái nhân trong ông chỉ mà suy diễn ra toàn là các mối dị đoan, làm cho dân trí hư hoại, không có ích gì cho sự hực dụng.

Nước ta bây giờ tuy không có môn phái đạo Lão Tử, nhưng cái tính mê tín dị đoan thì tiêm nhiễm đã lâu, cũng bởi đạo ấy di truyền lại. Mà lòng người mê tín dị đoan, thì lại là bởi không hiểu đến tôn chỉ của đạo ấy. Chớ nếu hiểu được tôn chỉ thì dầu chẳng như Thánh nhân hưng công lập nghiệp, nhưng cũng làm nên một bậc người chí hướng cao kỳ, tiêu diêu ở ngoài cõi phong trần, Vậy ta chớ nên vì mấy bác thầy cúng, mấy kẻ in dị đoan mà vội khinh bỉ Lão được.